Valentine

Bàn thêm về  khoa học tình yêu - yêu đương :

           Làm  cao cắt nghĩa được tình yêu : hòan tòan hóa học chăng ?

                                            G S Tôn Thất Trình

          Dân Hy Lạp cỗ xưa gọi yêu đương là “ điên lọan của thiên thần”. Tác giả  Sherwood Anderson  gọi nó  là “tai nạn – sự cố đời sống” . Nhưng thật ra yêu đương không phải  là điên lọan,  cũng như không phải là sự cố. Càng hiểu cách nào não bộ họat động, tuồng như  chúng ta  càng bị lập trình hóa  cho tình yêu, như thể chúng ta bị  lập trình cho ăn uống, hô hấp vậy đó !   

Sau đây là quan điểm  của Judith Newman đăng tải trên phụ trang Parade , nhật báo Los Angeles Times, ngày 12 tháng 2 năm 2012 .

        

          Uy Lực hóa học

   Cuối cùng ra  tình yêu  là một phản ứng hóa học. Các nhà khảo cứu dùng máy cọng hưởng từ tính – MRI nhìn nảo họat động của kẻ bị sắc đẹp lôi cuốn, đã tìm thấy là một  tác động lẫn nhau của hormones và các chuyễn truyền dây thần kinh – neurotransmitters,  tạo nên một tình trạng chúng ta gọi là tình yêu.  Bốn hợp chất - dopamine, norepinephrine, oxytocin  và serotonin-  đặc biệt cực trọng, theo lời Helen Fisher, giáo sư khảo cứu nhân chủng học  viện đại học Rutgers, tác giả sách : “Tại sao chúng ta yêu đương : Tính chất và  Hóa học của Tình yêu Lãng mạn- Why We Love: The Nature and Chemistry of  Romantic Love”. Dù rằng  cách thức  các hóa chất tương tác ở nảo bộ phức tạp và phần lớn vẫn chưa biết rỏ, dữ liệu gợi ý là  mỗi chất đóng một vai trò khác nhau. 

    Nghiện tình yêu

    Dopamine , một  chuyễn truyền dây thần kinh  làm bạn tụ điểm  trên ngườì yêu và khát vọng  kéo dài thêm thời gian hai người bên nhau. Điều này là trọng tâm mạch vòng tưởng thưởng cho nảo bộ bạn đó: khi bạn làm điều gì rất thích thú, dopamine được giải tỏa để nói thật hửu hiệu  cho nảo  “ hãy làm  điều này thêm lâu hơn nữa đi”. Fisher nói:  “khi dopamine họat động cao độ trong nảo, mức độ bạn sa ngã vào tình yêu có thể dâng cao lên.  Chúng tôi đã  làm rà dò ( rà quét )- scan MRI nảo bộ 50 người yêu nhau tha thiết và ở một trong những vùng kích động nhất là vùng vỏ lụa mặt bụng – ventral  tegmental area ( VTA ), nơi sản xuất ra dopamine. Bất cứ điều gì làm bạn thích thú đều dâng cao thêm họat động dopamine- từ ăn  một hộp sô cô la đến chạm một lỗ trò chơi gôn.   Rượu mùi – liquor  giảm cả  các ức chế lẫn có thể  tăng dopamine.  Điểm này giải thích tại sao phân nữa liên hệ yêu đương tuồng như bắt đầu  bằng một cốc rượu.  Những kinh nghiệm mới mẽ cũng làm cao thêm họat động dopamine;  cho nên nếu bạn muốn tăng thêm cơ hột rơi vào bẫy tình yêu … vậy đúng là tốt đẹp, khi  bạn thử ăn cơm tối với một ý thích mới, nhưng bạn cũng có thể thử  trò nhảy dù biểu diễn trên trời cao xem sao.” 

   Dopamine cũng được giải tỏa khi kẻ nghiện ngập dùng ma túy, giải thích cảm tưởng bị nghiện bạn tình, khi lạc vào tình yêu. Larry Young thuộc Trung Tâm Lề lối Cư xữ Khoa học dây Thần kinh tại trường y khoa Emory, giải thích : “theo tiến trào, một trong mục đích của dopamine  là giúp chúng ta  cột chặc vào nhau”.  Một cách khác, khi ca sĩ  Bryan  hát “Tình yêu là Ma Túy”, ông đã  đạt mức chính xác hơn ông là mức ông hiểu  biết.  Young nói : “ Có một lọai nghiện ngập xảy ra,  khi  chúng ta yêu nhau”.

      Ảnh hưởng Bươm Bướm

     Norepinephrine, một kích thích tố  liên hệ gần gủi dopamine, tuồng như cho bạn năng lượng vào những màn  cuối đêm đắm đuối nhìn ánh mắt nhau.  Nó có thể  làm mất ngũ, hân hoan, ăn mất ngon, khóai lạc – butterflies trong  dạ dày … tóm lại là một hóa chất hương vị dễ chịu của tình yêu lãng mạn .

      Ám ảnh, bao lớn ?

     Serotonin , một hóa chất dây thần kinh  tạo ra cảm giác bình thản, hiện diện  ở những  mức độ thấp hơn cho ai đó rơi vào cơn đỏ mặt- xấu hổ lần đầu tiên biết yêu. Fisher nói:  : điều này  còn xa mới đến được  giải thích tình trạng lo âu và suy tư ám ảnh đặc điểm của tình yêu trong giai đọan đầu. Không chối cải được  đây là liên hệ giữa tình yêu và cảm xúc , tỉ như lo âu và lo sợ. Năm 2004, các nhà khảo cứu Viện đại học Pisa-Ý, đã giải tỏa  một nghiên cứu  đo lường  họat động hormon của  24 thanh niên báo cáo là mới lọt vào tình yêu . Những kẻ mới bị thu hút có những mức độ  hormon  cortisol căng thẳng cao hơn là các  đối giá  buồn tẽ.  Nghiên cứu cũng tìm thấy là đàn ông  đang yêu, có ít testosterone  hơn là các bạn độc thân; đàn bà đang yêu,  phần khác, lại  có nhiều hơn. Điều này đưa tới ít nhất vài  chứng cớ sinh học  cho ý niệm phổ thông là đàn ông đang yêu  bị chế ngự  và đàn bà đang yêu  được tự do hơn, mảnh liệt hơn. 

    Thúc dục hợp nhất

     Oxytocin là cái gì đúc xi măng ở lòng tin cậy và nối kết  giữa hai người.  Hóa chất dây thần kinh này  xuất hiện trên cả đàn ông lẫn đàn bà khi họ làm tình ( đàn bà có thể thêm một liều lượng khi  đẻ con và cho  con bú) Theo Young, “đó là một hormone của  gắn buộc và của  cảm thông  xúc động.  Nhỏ mủi ai đó oxytocin, họ sẽ  nhìn sâu hơn  vào mắt  kẻ đứng trước mặt họ  và báo cáo họ cảm giác  một niềm tin cậy lớn hơn”. Young đã nghiên cứu  những ảnh hưởng của  oxytocin trên chuột đồng đồng cỏ hoang Hoa Kỳ. Sau đây là điều ghi nhận về các chuột đồng này: chúng không phải là diễn viên.  Chúng giao cấu cho suốt đời chúng. Trừ phi …”  Nếu bạn chận đứng  các tiếp nhận – receptors oxytocin của chúng, chúng không trở thành nối kết với bạn tình chuột khác.  Bạn có thể  giới thiệu hai chuột đồng  mà các tiếp nhận đã bị chận đứng, chúng có thể  giao cấu thâu đêm  và ngày hôm sau chúng  không tha thiết gì yêu đương nữa cả.

   Mùi hương và tri gíác

    May thay cho chúng ta không phải   là cô đào màn ảnh Julia Robert và tài tử George Clooney  và có một dãy rộng lớn dành cho thị hiếu và quý  chuộng khi đề cập đến dung mạo. Nhưng tuồng như có một vài đặc điểm  không ý thức chúng ta tìm kiếm, những đức tính từ cái nhìn tiến trào  lành mạnh cho  sức khỏe sinh sản chúng ta. Trước tiên và quan trọng nhất  là trẻ tuổi – đặc biệt  khi nam nhân nhìn  phụ nữ !  Không một chế độ ăn uống nào, thể dục nào và Botox, lại có thể  khước từ là những trứng đàn bà  luôn luôn có một thời gian bán  cao giá. Một nghiên cứu tung ra năm 2011, theo dõi mắt đàn ông  nhìn ảnh đàn bà, đã tìm ra là cái nhìn chăm chú của đàn ông nấn ná lâu hơn trên eo và vú đàn bà, có thể là dấu hiệu mẵn đẻ, hơn là trên mặt mày đàn bà.  Đàn bà có khuynh hướng nhìn vào các dấu hiệu cỗ truyền về giống đực, tỉ như xương gò má hay quai hàm mạnh mẽ .  

  Dù vậy, đa số chúng ta  đã có kinh nghiệm kỳ quái gặp ai đó thật hút dẫn, nhưng một cách khách quan chúng ta cũng không để ý đến, không cảm gíác được. Đôi khi chúng ta tự hỏi, «  Ồ, anh ta không đúng mùi ( thơm ). »  Thường chúng ta không hiểu theo nghĩa đen, nhưng vài nhà khoa học tin rằng  có thể chúng ta thật sự  đang vấp phải cái gì đó. 

   Khi nói về «  hóa học », vài người lý luận suông là chúng ta đang nói  chuyện về pheromone – dục tình hương, những sứ giả hóa học được cho là đã dò rỉ từ thân thể, hầu ảnh hưởng tới  hành vi và  tính khí người khác. Nhiều chục năm qua, các nhà khoa học  đã biết là sâu bọ  truyền cho nhau  các tiếp nhận tình dục  qua các dục tình hương. Chẳng hạn,  mối dùng chúng để qui định lảnh địa hay hướng dẫn đàn mối đến thực phẩm . 

Pheromone của giống đực  Er-11

    Ý niệm là con người  cũng truyền những thông điệp dưới ngưỡng nhận thức với dục tình hương, cũng đã được nghi ngờ từ lâu rồi.  Vài nghiên cứu đã trình bày là trong thời gian rụng trứng, đàn bà thường lắng nghe các thông điệp dục tình  từ thế giới bên ngòai, ăn mặc khiêu khích hơn và trố mắt nhìn  nhiều hơn đến đàn ông bảnh bao, hào hoa phong nhã. Như thế nêu ra câu hỏi:  vậy chu kỳ  sinh sản đàn bà có  ảnh hưởng phân biệt được với lối cư xử đàn ông không ?  Trên một nghiên cứu của Saul Miller, viện đại học Kentucky và Jon Maner, viện đại học bang Florida, đàn ông tương tác với  các đàn bà rụng trứng, rồi được yêu cầu chơi trò dùi cui- blackjack , đã nhận xét là đàn ông lấy nhiều nguy cơ hơn, trong một cố tâm kiếm thêm tiền, hơn là đàn ông tương tác với đàn bà không rụng trứng ; có nghĩa là  đàn ông thích tính săn thú và cả gan hơn vào lúc đàn bà hiện diện, có cơ mang theo hột giống  mình đến thế hệ kế tiếp.  Xa hơn nữa, họ cũng tìm thấy đàn ông nào ngửi hơi áo cụt tay – T shirts  đàn bà đang rụng trứng, có những mức độ  testosterone cao hơn  và có thể  sử dụng ngôn ngữ tình dục hơn là đàn ông ngửi áo cụt tay đàn bà  không rụng trứng. Dầu sao, dục tình hương vẫn còn tranh cải ở cộng đồng khoa học. Nhiều người nghi ngờ bất cứ vai trò nào dục tình hương qui định. Trong sách mới xuất bản  Huyền thọai Lớn về Dục tình hương – The Great Pheromone Myth, Richard Doty, giám đốc Trung tâm Ngửi và Nếm, viện đại học Pennsylvania, kết luận rằng  dục tình hương  các lòai vật có vú,  thật sự không bao giờ hiện diện cả.  Cho nên những mùi hương các đàn bà đang rụng trứng làm thay đổi hành vi đàn ông trong các nghiên cứu  Miller- Maner,  vẫn  còn chưa ai biết là gì cả. 

    Có lẽ không đáng kinh ngạc mấy,  khi dùng thuốc kiểm sóat sinh đẻ, những lọai thuốc làm gián đọan hormon đã đóng vai trò  cùng những thiên hướng tự nhiên này. Theo một nghiên cứu  ở viện đại học Sheffield – Anh Quốc, đàn bà dùng thuốc ngừa thai không còn thấy thèm khát lớn hơn khi rụng trứng , các đàn ông  truyền thống giống đực  ( tin tốt cho các tài tử anh em Jonas ) và nghiên cứu giả thiết là đàn ông không còn trưng bày  mức độ ưa thích cao hơn hay thấp hơn với đàn bà  dùng thuốc căn cứ trên chu kỳ kinh nguyệt . 

     Mùi hương  còn có thể  đóng một vài trò khi hôn hít nhau.  Dù rằng các nhà khoa học cũng chưa chắc chắn tại sao lại phải hôn hít, vài vị  tiên đề đó là một nhớ lại của niềm thân mật kinh nghiệm cho bú, vài vị khác cho đó là cách tiến lại đủ gần gủi hầu có được  mùi hương tiềm thế của bạn tình. 

      Tình yêu bền vững , lâu dài

    Một vợ một chồng, tuy đúng  tự nhiên,  không phải luôn luôn dễ dàng đâu ?  có thể  chứa nhiều lý do sinh học. Cả hai phái tính đều thừa hưởng mạch vòng nảo bộ tha thiết sâu đậm với bạn tình.  Nhưng vài nhà khoa học lại tin tưởng rằng đàn ông dễ thiên về  sinh nở  với càng  nhiều phái nữ càng hay, và đàn bà đã được nặn ra để chụp giựt kẻ cung cấp tốt nhất  bằng  mọi phương cách cần thiết.  Nếu tính dục cho chúng ta một thông điệp, hiểu biết chúng ta về y khoa lại cho chúng ta một phương cách khác hẳn. Vì lẽ hôn nhân và tiên đề một vợ một chồng là một then chốt cho sức khỏe lành mạnh. Theo các Trung tâm Kiểm sóat Bệnh Tật – CDC, Hoa Kỳ, ai đã có vợ có chồng thì ít khi hút thuốc , uống rượu liên miên, khác những ai độc thân, ly dị hay ở góa. Những nghiên cứu khác trình bày là họ đã giảm bớt các mức độ  các bệnh truyền nhiễm làm tình và mức độ quyên sinh cũng thấp hơn.  Bạn có muốn sống lâu hơn và sung sướng hơn không ( đàn ông  có vợ má phụng phị  hơn, cân nặng hơn đàn ông độc thân)  ? Nếu có, bạn nên đeo nhẫn vào ngón tay đi.

        Sau đây là vài tin hoan hỉ: dù rằng mọi người  thổ lộ cách nào tình yêu lãng mạn phai lạt đi sau tuần trăng mật,  điều này không đương nhiên đúng hẳn.  Bianca  Acevedo trường y khoa Cornell và Arthur Aron viện đại học Stony Brook, so sánh hai rà quét  nảo bộ những cặp vừa  rơi vào tình yêu  với những đàn ông và đàn bà đã lấy nhau trung bình 21 năm rồi và nói rằng  họ vẫn nồng nhiệt  yêu nhau.  Ai  có liên hệ lâu dài đã trưng bày hình ảnh  bạn tình mình, cũng như hình ảnh  bạn thân  và quen thuộc trung hòa. Bạn chờ mong gì  đây ? Khi ai đó  nhìn được  hình ảnh bạn tình yêu mến, VTA  giàu dopamine của người  này sáng trưng lên như thể một máy trò chơi lăn bi vậy đó !

    Acevedo nói:  Các rà quét nảo tương tự  những ai đỏ mặt đầu tiên khi biết yêu, nhưng cũng có một khác biệt.  Nhắc lại là những kẻ biết yêu lần đầu tiên trình bày một họat động thấp kém ở những vùng nảo sản xuất ra serotonin, có nghĩa là  sản xuất ra lo âu  và suy tư ám ảnh.  Nhưng ai đó vẫn còn yêu nhau lãng mạn sau nhiều năm, cho thấy một họat động  lớn hơn về các vùng serotonin và làm tê mê, liên quan đến bình tĩnh và thích thú cao. Acevedo giải thích:  họ đang ở giai đọan  tình yêu bảo đảm. Họ vẫn còn thèm khát nhau, họ đang cam kết cùng nhau, họ tăng cường tha thiết nhau, nhưng không  có lo âu gì cả. 

    Hãy cầu chúc họ  giữ được lọai tình yêu này  với ai họ yêu mến , ngay cả sau Ngày Tình yêu – Velentine Day .

              ( Dịch xong ở Irvine, Nam Ca li- Hoa Kỳ, ngày 24 tháng 3 năm 2012)